(၁) ေရေအးေလး တစ္က်ဳိက္စီငံု
ေသးေသးဖြဲဖြဲေလးေတြ စား ဝါး။ စီးကရက္ကို စုပ္႐ိႈက္ရျခင္းကုိ အစားထိုးတာပဲ။ သုေတသနေတြ႕ရွိ ခ်က္အရ ေရေအးေလးကုိ ပုိက္နဲ႔စုပ္ငုံျခင္းက dopamine ထြက္ေစတယ္။ dopamine သည္ “မေကာင္းစိတ္” ေတြကို ေလ်ာ့ေစတယ္။ အစားနည္းနည္း ႏွင့္ ဝါးစားျခင္း ကလည္း မီးခုိးေငြ႕အလြမ္းကုိ ေလ်ာ့ေစတယ္။ အစားေတာ့ ေရြး ေနာ္။ ေတာ္ၾကာေန ဝလာဦးမယ္။
(၂) ေကာင္းက်ဳိးစဥ္းစား
စီးကရက္၊ ေဆးလိပ္မေသာက္ျခင္းရဲ႕ ေကာင္းက်ိဳးေတြ ကုိ စဥ္းစားပါ။ ကုိယ့္စိတ္ကုိယ္ ႏုိင္ျခင္း၊ ေငြကုန္ သက္သာျခင္း၊ အစားအေသာက္ အရသာျပည့္ျပည့္ ဝဝ စားႏုိင္ျခင္း၊ အေမာခံႏုိင္ျခင္း။
(၃) သြားခဏခဏတိုက္
ခံတြင္းနံ႔ေလး ေကာင္းလာတတ္ တဲ့ ေကာင္းက်ိဳးရရွိဖုိ႔ ျဖစ္တယ္။ ခံတြင္းရနံ႔ေလးကုိ ခ်စ္ပါ။
(၄) အယ္လ္ကိုေဟာ ေရွာင္
အယ္လ္ကုိေဟာသည္ ေဆးလိပ္၊ စီးကရက္ ေသာက္လိုစိတ္ကို အားေပးတယ္။ အေၾကာင္းျပ ခ်က္မ်ားစြာရွိေန ပါတယ္။ အယ္လ္ကုိေဟာသည္ လုပ္ခ်င္ရာ လုပ္မိေအာင္ အားေပးတတ္ တာကလည္း တစ္ေၾကာင္းေပါ့။
(၅) မိမိကိုယ္မိမိ ေဆးလိပ္၊ စီးကရက္ ကန္႔သတ္နယ္ေျမသတ္မွတ္
လူေရွ႕သူေရွ႕ မေသာက္တာ၊ အလုပ္ထဲမွာ မေသာက္တာ၊ လူႀကီး သူမေတြရွိရင္ မေသာက္တာမ်ိဳး။
(၆) အေၾကာင္းျပခ်က္ သတိရ
ကုိယ္ဘာေၾကာင့္ ဒါေတြ ျဖတ္ခ်င္သလဲဆုိတဲ့ အေၾကာင္းျပခ်က္ ကုိယ္စီရွိၾကမွာပါ။ အဲဒါေလးကုိ မျပတ္သတိရ။
(၇) ေန႔စဥ္ တက္ႂကြလန္းဆန္း
ေန႔စဥ္ လႈပ္ရွားတက္ႂကြလန္းဆန္း လတ္ဆတ္ျခင္းကလည္း ဟုိဟာမလုပ္ရ မေနႏုိင္၊ ဒီဟာမလုပ္ရ မေနႏုိင္ ဆုိတာေတြကုိ ဟန္႔တားႏုိင္တယ္။
(၈) ျပကၡဒိန္မွာ မွတ္
ဒီေန႔တစ္လိပ္မွ မေသာက္ျဖစ္ရင္ အဲဒီရက္ကေလးကုိ ျပကၡဒိန္မွာ မွတ္လုိက္။ ရက္ေတြ တုိးပြားလာစိတ္ ျဖစ္လာလိမ့္မယ္။
(၉) ပါးစပ္ထဲ တစ္ခုခုထည့္ထား
ပီေက၊ ေျမပဲ၊ ေနၾကေစ့ စသည္
(၁၀) အေပါင္းအသင္းလိုတယ္
ယခင္က ေဆးလိပ္၊ စီးကရက္ ေသာက္ခဲ့ၿပီး ယခုေအာင္ျမင္စြာ ျဖတ္ထားႏုိင္ၿပီးေသာ အေပါင္းအသင္း တစ္ေယာက္ရွာပါ။
(၁၁) ကဖိန္းကန္႔သတ္
ေကာ္ဖီ၊ လက္ဖက္ရည္ကုိ ဆုိလုိတယ္။ ေကာ္ဖီ၊ လက္ဖက္ရည္သည္ နံနက္ပုိင္းမွာ လန္းဆန္းေစတာ မွန္ပါတယ္။သုိ႔ေသာ္ စိတ္ဖိစီးမႈ၊ စိတ္လိုလားမႈေတြ မ်ားေစတယ္။ ဒီအတြက္ ကန္႔သတ္ေလွ်ာ့ခ် ရလိမ့္မယ္။ မကန္႔သတ္ရင္ ေဆးလိပ္ ျပန္ေသာက္ျဖစ္မယ္။
(၁၂) မေကာင္းတဲ့ အေနာက္ေတြကိုသတိျပဳ
စိတ္ဆုိးတာ၊ စိတ္အလုိမက်တာ၊ စိတ္ဓာတ္က်တာေတြ ျဖစ္လာရင္ ကုိယ့္စိတ္ ကုိယ္ျပန္႐ႈမွတ္ပါ။ အဲဒီ မေကာင္းစိတ္ေတြက ေဆးလိပ္၊ စီးကရက္ ျပန္ေသာက္မိေစတယ္။
(၁၃) မေကာင္းက်င့္ အေပါင္းအသင္း ကိုေရွာင္
ဘယ္သူေတြနဲ႔ဆုံရင္ ျပန္ေသာက္ မိသလဲ။ အဲဒီလူေတြကုိ ေရွာင္ပါ။
(၁၄) စိတ္ရွည္ပါ...ေျပးလမ္းေပၚမွာ
၁၄ ရက္ၾကာ ျပတ္ႏုိင္ရင္ ဒါ ေျပးလမ္းေပၚေရာက္ၿပီ။ ဒီအခ်ိန္မွာ မိသားစုနဲ႔ မိတ္ေဆြေတြနဲ႔ ဝုိင္းဖြဲ႕ စားေသာက္ဖုိ႔လုိတယ္။ ကုိယ္လက္ လႈပ္ရွားမွဳလုပ္ဖို.လုိတယ္။ ေဆးလိပ္၊ စီးကရက္ ျပတ္ျခင္း၊ မျပတ္ျခင္းသည္ ၾကားမွာ ပါးလႊာ လြန္းလွတယ္။ “တစ္လိပ္” ပဲျခားပါတယ္။ မီးျခစ္တစ္ျခစ္ပဲ ျခားပါတယ္။ ျပန္စေသာက္မိရင္ ျပန္ျဖတ္ပါ။ ေအာင္ႏုိင္မည္...မုခ်။
ကိုးကား
က်န္းမာေရး ဂ်ာနယ္
Tin Maung Hlaing
